مرکز تحقیقات مایکوباکتریولوژی

محققان دانشگاه تولین موفق به توسعه دستگاه تشخیص دستی منحصر به فردی شده‌اند که قادر است تشخیص سریع و دقیقی از بیماری سل را در کمتر از یک ساعت ارائه دهد. این تحقیق در مجله Science Translational Medicine منتشر شده است.

این دستگاه آزمایشگاهی به اندازه یک گوشی هوشمند و با باتری قابل حمل، ابزاری مقرون به صرفه است که می‌تواند تشخیص سل را به ویژه در مناطق روستایی با منابع محدود که دسترسی به تجهیزات درمانی و آزمایشگاهی دشوار است، بهبود بخشد. بیش از ۹۰ درصد از موارد جدید سل در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ می‌دهد.

این دستگاه تشخیص در محل اولین دستگاهی است که قادر است DNA باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (Mtb) را در بزاق، علاوه بر خون و خلط، شناسایی کند. گرفتن نمونه بزاق نسبت به خون یا خلط آسان‌تر است و توانایی به‌دست آوردن نمونه‌های غیرتهاجمی که نتایج دقیقی را ارائه دهند، برای آزمایش موفقیت‌آمیز کودکان اهمیت زیادی دارد. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، بیش از یک میلیون کودک هر سال به سل مبتلا می‌شوند و بیش از نیمی از آن‌ها یا تشخیص داده نمی‌شوند یا گزارش نمی‌شوند.

سل کشنده‌ترین بیماری عفونی جهان است که سالانه حدود ۱۰ میلیون نفر را آلوده می‌کند. شیوع مجدد سل، که به واسطه اختلالات اخیر در خدمات بهداشتی تشدید شده، نیاز فوری به ابزارهای تشخیصی مؤثر و در دسترس را نشان می‌دهد.

تونی هو، نویسنده ارشد این تحقیق و استاد کرسی رئیس‌جمهوری در نوآوری‌های بیوتکنولوژی و مدیر مرکز تشخیص سلولی و مولکولی دانشگاه تولین، اظهار داشت: "سل همچنان یک نگرانی عمده بهداشت عمومی در کشورهای کم‌درآمد است و تشخیص آن با استفاده از آزمایشی ارزان و ساده مانند آنچه که ما توسعه داده‌ایم، نه تنها برای درمان بیماران مبتلا به سل ضروری است، بلکه برای پیشگیری از گسترش بیشتر این بیماری نیز لازم است." وی افزود: "در سال ۲۰۲۱، حدود ۴.۲ میلیون مورد سل تشخیص داده نشده یا گزارش نشده‌اند که عمدتاً به دلیل محدودیت‌ها و هزینه‌های آزمایش در مناطق با بار بالای بیماری است."

دستگاه‌های آزمایشی کنونی بزرگ‌تر، گران‌تر و نیازمند تکنولوژی پیشرفته در محل یا ارسال نمونه‌ها به آزمایشگاه‌های دیگر هستند. آزمایش LIT طراحی شده است تا راه‌حلی کم‌هزینه برای تشخیص سل فراهم کند، به طوری که هر دستگاه کمتر از ۸۰۰ دلار و هزینه هر آزمایش کمتر از ۳ دلار است. در مقایسه، دستگاه‌های آزمایشی دیگر که به طور معمول برای سل استفاده می‌شوند حداقل ۱۹,۰۰۰ دلار هزینه دارند و هزینه هر آزمایش در برخی کشورها حدود ۱۰۰ دلار است.

در این مطالعه، دستگاه LIT دقت بالایی را در آزمایش نمونه‌های خون کودکان در جمهوری دومینیکن نشان داد و دستگاه گران‌قیمت‌تر را با دقت ۸۱ درصد در مقایسه با ۶۸ درصد بهبود بخشید و با معیارهای سازمان بهداشت جهانی برای تشخیص سل هم‌خوانی داشت. آزمایش‌های مبتنی بر سرم خون - آزمایش‌هایی که از بخش مایع خون پس از لخته شدن استفاده می‌کنند - به ویژه برای کودکان و بیماران مبتلا به HIV که اغلب نمی‌توانند خلط تولید کنند، اهمیت زیادی دارند. نتایج آزمایش LIT نشان می‌دهد که نمونه‌های خون می‌توانند برای نظارت بر پیشرفت درمان سل مورد استفاده قرار گیرند، زیرا این نتایج با بهبودی علائم بیمار هم‌راستا است.

برادی یانگکویست، نویسنده اصلی این تحقیق و دانشجوی تحصیلات تکمیلی در مرکز تشخیص سلولی و مولکولی دانشگاه تولین، گفت: "این سیستم نیاز به تخصص و تجهیزات برای تشخیص سل را کاهش می‌دهد که برای کاربرد در محل ضروری است." وی افزود: "آزمایش سل مبتنی بر بزاق به ویژه هیجان‌انگیز است زیرا می‌توان آن را به راحتی از تمام بیماران به‌دست آورد و می‌توان از آن برای آزمایش‌های قابل حمل بدون نیاز به خون‌گیری استفاده کرد. همچنین، خلط معمولاً در کودکان و بیماران مبتلا به HIV که یک بیماری مشترک دارند، تولید نمی‌شود."